100 KASA HESABININ DÖNEMSONU İŞLEMLERİ
KASA NOKSANLIĞI HALİNDE DÖNEMSONUNDA YAPILACAK İŞLEMLER
Fiili kasa mevcudu, kaydi mevcuttan az ise kasa noksanı söz konusudur. Kasa noksanının, Gelir Vergisi Kanunu’nun 88’inci maddesinin son fıkrasında yeralan “….sermayede vukua gelen eksilmeler zarar addolunmaz.” hükmüne göre dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün değildir.
Kasa noksanlığı halinde, gerekli düzeltici muhasebe kayıtlarında kullanılan hesap “197-Sayım ve Tesellüm Noksanları”dır. Anılan hesap geçici bir hesap olup, kapatılması gerekir. İşleyişi ise şu şekildedir:
Uygulama: Fiili sayım sonrasında TL kasasının 100 TL noksan olduğu tespit edilmiştir. Bu durumda yapılacak kayıt aşağıdaki gibidir.
——————————————————- / ———————————–
197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 100
197.01.001 Mrk. TL Kasası Noksanlığı 100
100 KASA 100
100.01.001 merkez TL Kasası 100
——————————————————- / ———————————–
Kasada meydana gelen eksikliğin nedeninin kasa sorumlusundan kaynaklandığı anlaşılmıştır. Bu durumda aşağıdaki kayıt yapılır.
————————————————-/——————————————–
135 PERSONELDEN ALACAKLAR 100
197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 100
———————————————————————————————-
Kasada meydana gelen eksikliğin nedeninin çalınma olduğu anlaşılmıştır. Bu durumda aşağıdaki kayıt yapılır.
————————————————-/——————————————–
689 DİĞ.OLA.DIŞ.GİD. ZAR. 100
197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 100
———————————————————————————————-
Ancak, söz konusu 100 TL ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılamayacağından dolayı bu tutarın ayrıca kanunen kabul edilmeyen gider olarak vergi matrahına dahil edilmesi gerekmektedir.
——————————————————-/——————————————
900 MATRAHA EKLENECEK UNSURLAR 100
901 MATRAHA EKLENECEK UNSURLAR 100
—————————————————————————————————
KASA FAZLALIĞI HALİNDE DÖNEMSONUNDA YAPILACAK İŞLEMLER
Fiili sayım sonucu kasa mevcudunun, yasal kayıtlara göre oluşan mevcuttan fazla olduğunun tespit edilmesi durumunda kasa fazlalığı hali söz konusudur. Kasa fazlalığı, bilanço aktifinde artışı ifade etmektedir. Kasa fazlalarının, fazlalığın çıktığı dönem gelirlerine kaydedilmesi gerekmektedir. Ancak belgelendirilebilen kasa fazlaları ise, dönem gelirlerine kaydedilmeden, gerekli düzeltme kayıtları yapılmalıdır.
Kasa fazlalığı halinde, gerekli düzeltici muhasebe kayıtlarında kullanılan hesap “397. Sayım ve Tesellüm Fazlaları”dır. Bu geçici hesabın işleyişi şu şekildedir:
Uygulama: Rüzgar Ltd.Şti’nin dönem sonunda yapılan kasa sayımında kasada 150 TL olduğu görülmüştür. Oysa kasanın bakiyesi kayıtlarda 100 TL olarak gözükmektedir.
———————————————-/———————————————
100 KASA 50
397 SAY. VE TES.FAZLALARI 50
——————————————————————————————–
Yapılan araştırmada kasa fazlalığının nedeni bulunamamıştır. Bu durumda aşağıdaki kayıt yapılmalıdır.
———————————————-/———————————————
397 SAY. VE TES.FAZLALARI 50
671 ÖNCEKİ DÖN.GEL.VE KAR. 50
——————————————————————————————–
Yapılan araştırmada kasa fazlalığının nedeni alıcılardan yapılan 50 TL’lik tahsilatın kayıtlara intikal ettirilmemesi olduğu anlaşılmıştır. Bu durumda aşağıdaki kayıt yapılmalıdır.
———————————————-/———————————————
397 SAY. VE TES.FAZLALARI 50
120 ALICILAR 50
——————————————————————————————–
Yapılan araştırmada kasa fazlalığının nedeni personelden olan 50 TL’lik tahsilatın kayıtlara intikal ettirilmemesi olduğu anlaşılmıştır. Bu durumda aşağıdaki kayıt yapılmalıdır.
———————————————-/———————————————
397 SAY. VE TES.FAZLALARI 50
135 PERSONELDEN ALAC. 50
——————————————————————————————–
Yapılan araştırmada kasa fazlalığının nedeni şirket müdürüne daha önceden verilen iş avansının 50 TL’lik artan kısmının kayıtlara intikal ettirilmemesi olduğu anlaşılmıştır. Bu durumda aşağıdaki kayıt yapılmalıdır.
———————————————-/———————————————
397 SAY. VE TES.FAZLALARI 50
195 İŞ AVANSLARI 50
——————————————————————————————–
DÖVİZLİ KASA HESABININ DÖNEMSONU DEĞERLEME İŞLEMİ
İşletmede döviz kasası varsa, dönemsonunda döviz miktarının doğruluğu tespit edilmeli, kasa noksanı veya fazlası olması halinde yukarıda belirtilen işlemlere göre kayıtlar yapılmalıdır.
Vergi Usul Kanunu’nun 280’nci maddesinin uygulanmasında yabancı paraların değerlenmesinde kullanılacak kurlar Maliye Bakanlığınca tespit olunmaktadır.
Maliye Bakanlığınca açıklanacak yıl sonu kurları açıklandığı tarihte ayrıca duyurulacaktır. Açıklanacak kurlarla yapılacak değerleme sonucu, döviz kurunda meydana gelen farka göre aşağıdaki bölümde yer alan kayıtlar yapılır;
KASA HESABININ YIL SONU DEĞERLEMESİNDE KAMBİYO KARI OLUŞMASI
Kasa hesabının yıl sonu değerlemesinde kambiyo karı oluşmasıyla ilgili örnek aşağıdaki gibidir.
Uygulama: Rüzgar Ltd.Şti’nin 100 Kasa hesabının değerleme öncesi 4. dönem kasa mizan dökümü aşağıdaki gibidir.
| Hesap kodu | Hesap adı | TRL Borç | TRL Alacak | TRL Borç bakiye |
| 100 | KASA | 1.908.079,08 | 1.858.773,93 | 49.305,15 |
| 100.01 | TL Kasası | 671.097,12 | 660.463,11 | 10.634,01 |
| 100.03 | Merkez Kasa | 1.142.482,53 | 1.133.148,68 | 9.333,85 |
| 100.04 | Euro Kasası | 94.499,43 | 65.162,14 | 29.337,29 |
| 100.05 | Dolar Kasası | 6,30 | 6,30 | 0,00 |
Görüldüğü üzere şirketin Euro kasasında 29.337,29 TL bulunmaktadır. Şirketin döviz kasasındaki Euro tutarı 14.668,65 Euro’dur. 31.12.2012 tarihindeki Euro kuru aşağıdaki gibidir;
1 Euro = 2,35 TL’dir. Böylece;
14.668,65 x 2,35 = 34.471,32 TL. Böylece şirketin 31.12. tarihinde Euro kasasında olması gereken paranın TL karşılığı 29.337,29 TL değil 34.471,32 TL olacaktır. Dolayısıyla TL kasasının değeri ;
34.471,32 – 29.337,29 = 5.134,03 TL artacaktır. Bu da kambiyo karı demektir.
————————————————31.12.——————————————-
100.04 EURO KASA 5.134,03
646 KAMBİYO KARLARI 5.134,03
Kasa hesabı 4. dönem değerleme kaydı
—————————————————————————————————–
KASA HESABININ YIL SONU DEĞERLEMESİNDE KAMBİYO ZARARI OLUŞMASI
Kasa hesabının yıl sonu değerlemesinde kambiyo zararı oluşmasıyla ilgili örnek aşağıdaki gibidir.
Uygulama: Rüzgar Ltd.Şti’nin 100 Kasa hesabının değerleme öncesi 4. dönem kasa mizan dökümü aşağıdaki gibidir.
| Hesap kodu | Hesap adı | TRL Borç | TRL Alacak | TRL Borç bakiye |
| 100 | KASA | 1.908.079,08 | 1.858.773,93 | 49.305,15 |
| 100.01 | TL Kasası | 671.097,12 | 660.463,11 | 10.634,01 |
| 100.03 | Merkez Kasa | 1.142.482,53 | 1.133.148,68 | 9.333,85 |
| 100.04 | Euro Kasası | 94.499,43 | 65.162,14 | 29.337,29 |
| 100.05 | Dolar Kasası | 6,30 | 6,30 | 0,00 |
Görüldüğü üzere şirketin Euro kasasında 29.337,29 TL bulunmaktadır. Şirketin döviz kasasındaki Euro tutarı 14.668,65 Euro’dur. 31.12.2012 tarihindeki Euro kuru aşağıdaki gibidir;
1 Euro = 1,90 TL’dir. Böylece;
14.668,65 x 1,90 = 27.870,43 TL. Böylece şirketin 31.12. tarihinde Euro kasasında olması gereken paranın TL karşılığı 29.337,29 TL değil 27.870,43 TL olacaktır. Dolayısıyla TL kasasının değeri ;
29.337,29 – 27.870,43 = 1.466,86 TL azalacaktır. Bu da kambiyo zararı demektir.
————————————————31.12.——————————————-
656 KAMBİYO ZARARI 1.466,86
100.04 EURO KASA 1.466,86
Kasa hesabı 4. dönem değerleme kaydı
—————————————————————————————————–
KASA HESABININ YIL SONU YÜKSEK BAKİYE VERMESİ KARŞISINDA KASAYA ADAT HESAPLAMASININ YAPILMASI
Dönemsonu değerlemesi ile ilgili kaynaklara göz attığımızda kasa hesabının yüksek bakiye vermesi karşısında kasaya yapılacak adat hesaplamasına sıklıkla rastlayamamaktayız. Oysa günümüzde özellikle KOBİ olarak nitelendireceğimiz şirketlerin önemli bir kısmında kasa hesabının yıl sonunda oldukça yüksek olduğunu görmekteyiz. Bunun başlıca nedeni ise;
- Belgesiz harcamalar;
- Ortağın şirketten devamlı para çekmesi,
- Çalışanların ücretlerinin asgari düzeyde gösterilmesi ve aradaki farkın kasadan verilmesi
Gibi unsurları sayabiliriz.
Konuyu vergi kanunları çerçevesinde detaylı değerlendirmemiz gerekirse aşağıdaki açıklamaları yapmamız icap eder.
Vergi idaresinin konuyla ilgili görüşü, yukarıda da belirttiğimiz gibi, şirketin ortağın şirket kasasından para çekmesini bir finansman hizmeti sayıp adatlandırma sonucuna göre KDV’li fatura tanzim edilmesi gerektiği yönündedir. Adatlandırma sonucu faiz aşağıdaki formül ile bulunur;
Faiz = Net Adat x Faiz Oranı /36000
Buradaki faiz oranı, şirketin banka kredileri karşılığında borçlandığı tutara uygulanan faiz oranı baz alınarak uygulanır. Eğer, şirketin borcu yoksa Merkez Bankası Reeskont Faiz Oranı uygulanır.
Adatlandırma sonucu hesaplanan faiz tutarı şirket açısından bir tür gelir olup vergilendirilmesi gerekmektedir.
Uygulama: Rüzgar Ltd.Şti’nin 100 Kasa hesabının muavin dökümü aşağıdaki gibidir.
| Tarih | Borç | Alacak | Bakiye |
| 25.11.2017 | 60.000,00 | 0,00 | 60.000,00 |
| 26.11. 2017 | 620.000,00 | 0,00 | 680.000,00 |
| 30.11. 2017 | 67.000,00 | 0,00 | 747.000,00 |
| 30.11. 2017 | 208,00 | 0,00 | 747.208,00 |
| 01.12. 2017 | 8.000,00 | 0,00 | 755.208,00 |
| 01.12. 2017 | 790,00 | 0,00 | 755.998,00 |
| 01.12. 2017 | 0,00 | 11.800,00 | 744.198,00 |
| 06.12. 2017 | 0,00 | 7.800,00 | 736.398,00 |
| 10.12. 2017 | 150.000,00 | 0,00 | 886.398,00 |
| 15.12. 2017 | 0,00 | 38.000,00 | 848.398,00 |
| 17.12. 2017 | 15.000,00 | 0,00 | 863.398,00 |
| 17.12. 2017 | 400.000,00 | 0,00 | 1.263.398,00 |
| 21.12. 2017 | 0,00 | 30.000,00 | 1.233.398,00 |
| 21.12. 2017 | 0,00 | 38.000,00 | 1.195.398,00 |
| 22.12. 2017 | 0,00 | 40.000,00 | 1.155.398,00 |
| 27.12. 2017 | 765.000,00 | 0,00 | 1.920.398,00 |
| 28.12. 2017 | 0,00 | 5.000,00 | 1.915.398,00 |
| 28.12. 2017 | 0,00 | 15.000,00 | 1.900.398,00 |
| 29.12. 2017 | 0,00 | 340.000,00 | 1.560.398,00 |
| 30.12. 2017 | 0,00 | 15.000,00 | 1.545.398,00 |
| 31.12. 2017 | 170.000,00 | 0,00 | 1.715.398,00 |
Görüldüğü gibi şirketin 100 Kasa hesabının yıl sonu bakiyesi 1.715.398,00 TL’dir. Bu tutara yıl sonunda 31.12. tarihli adat hesaplanması gerekmektedir. Söz konusu adat aşağıdaki gibi günlük olarak hesaplanacaktır.
| Tarih | Borç | Alacak | Bakiye | Gün Sayısı | Hesaplanan Adat | Toplam Adat |
| 25.11.2017 | 60.000,00 | 0,00 | 60.000,00 | 1 | 60.000,00 | 60.000,00 |
| 26.11. 2017 | 620.000,00 | 0,00 | 680.000,00 | 4 | 2.720.000,00 | 2.780.000,00 |
| 30.11. 2017 | 67.000,00 | 0,00 | 747.000,00 | 0 | 0,00 | 2.780.000,00 |
| 30.11. 2017 | 208,00 | 0,00 | 747.208,00 | 1 | 747.208,00 | 3.527.208,00 |
| 01.12. 2017 | 8.000,00 | 0,00 | 755.208,00 | 0 | 0,00 | 3.527.208,00 |
| 01.12. 2017 | 790,00 | 0,00 | 755.998,00 | 0 | 0,00 | 3.527.208,00 |
| 01.12. 2017 | 0,00 | 11.800,00 | 744.198,00 | 5 | 3.720.990,00 | 7.248.198,00 |
| 06.12. 2017 | 0,00 | 7.800,00 | 736.398,00 | 4 | 2.945.592,00 | 10.193.790,00 |
| 10.12. 2017 | 150.000,00 | 0,00 | 886.398,00 | 5 | 4.431.990,00 | 14.625.780,00 |
| 15.12. 2017 | 0,00 | 38.000,00 | 848.398,00 | 2 | 1.696.796,00 | 16.322.576,00 |
| 17.12. 2017 | 15.000,00 | 0,00 | 863.398,00 | 0 | 0,00 | 16.322.576,00 |
| 17.12. 2017 | 400.000,00 | 0,00 | 1.263.398,00 | 4 | 5.053.592,00 | 21.376.168,00 |
| 21.12. 2017 | 0,00 | 30.000,00 | 1.233.398,00 | 0 | 0,00 | 21.376.168,00 |
| 21.12. 2017 | 0,00 | 38.000,00 | 1.195.398,00 | 1 | 1.195.398,00 | 22.571.566,00 |
| 22.12. 2017 | 0,00 | 40.000,00 | 1.155.398,00 | 5 | 5.776.990,00 | 28.348.556,00 |
| 27.12. 2017 | 765.000,00 | 0,00 | 1.920.398,00 | 1 | 1.920.398,00 | 30.268.954,00 |
| 28.12. 2017 | 0,00 | 5.000,00 | 1.915.398,00 | 0 | 0,00 | 30.268.954,00 |
| 28.12. 2017 | 0,00 | 15.000,00 | 1.900.398,00 | 1 | 1.900.398,00 | 32.169.352,00 |
| 29.12. 2017 | 0,00 | 340.000,00 | 1.560.398,00 | 1 | 1.560.398,00 | 33.729.750,00 |
| 30.12. 2017 | 0,00 | 15.000,00 | 1.545.398,00 | 1 | 1.545.398,00 | 35.275.148,00 |
| 31.12. 2017 | 170.000,00 | 0,00 | 1.715.398,00 | 0 | 0,00 | 35.275.148,00 |
Faiz oranının yüzde 9,3 olarak belirlendiğini varsayalım. Bu durumda;
35.275.148,00 x 0,093 / 36.000 = 9.112,75 TL
Ortağa kesilecek fatura bilgisi aşağıdaki gibi olacaktır.
Matrah: 9.112,75 TL
KDV: 1.640,29 TL
Toplam: 10.753,04 TL
Söz konusu faturaya istinaden düzenlenecek yevmiye kaydı ise aşağıdaki gibi olmalıdır.
—————————————————–31.12————————————–
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 10.753,04
642 FAİZ GELİRLERİ 9.112,75
391 HESAPLANAN KDV 1.640,29
—————————————————————————————————–
YÜKSEK BAKİYELİ KASALARA ADAT YÖNTEMİYLE SÜREKLİ FAİZ HESAPLAMAK VERGİSEL YÖNDEN OLUŞABİLECEK TÜM ELEŞTİRİLERİ VE OLUMSUZ SONUÇLARI ENGELLER Mİ?
Kesinlikle hayır! Kasa bakiyesi sürekli olarak kabul edilemeyecek derecede fazla olan işletmelere vergisel açıdan kayıt dışı işlemleri olan işletme gözüyle bakılacaktır. Bu nedenle mali işlemleri, ortakları ile olan ilişkileri, ortaklarının şahsi vergi beyanları daha detaylı bir incelemeye tabi tutulacaktır. Olması gereken; kasa hesabında yüksek tutarların bulundurulmaması, işletme nakdinin mümkün olduğunca bankada tutulması ve tahsilat ve ödemelerde banka kanalının tercih edilmesidir.
101 ALINAN ÇEKLER HESABININ DÖNEMSONU İŞLEMLERİ
VADESİ TAKİP EDEN YILA SARKAN ÇEKLERİN DÖNEMSONU İŞLEMLERİ
Yukarıda da bahsetmiş olduğumuz gibi, vadesi takip eden yıla sarkan çekler 101 Alınan Çekler hesabından 121 Alacak Senetleri hesabına virmanlanmalıdır. Ertesi yılın açılış bilançosunu takiben tekrar 121 Alacak senetleri hesabından 101 Alınan Çekler hesabına geri virmanlanmalıdır.
Uygulama: Rüzgar A.Ş.’nin 101 Alınan Çekler hesabının dönemsonu bakiyesi aşağıdaki gibidir.
| Hesap kodu | Hesap adı | TRL Borç | TRL Alacak | TRL Borç bakiye |
| 101 | ALINAN ÇEKLER | 1.908.079,08 | 1.858.773,93 | 49.305,15 |
| 101.01 | TL Çekleri | 671.097,12 | 660.463,11 | 10.634,01 |
| 101.03 | Merkez Çekleri | 1.142.482,53 | 1.133.148,68 | 9.333,85 |
| 101.04 | Euro Çekleri | 94.499,43 | 65.162,14 | 29.337,29 |
| 101.05 | Dolar Çekleri | 6,30 | 6,30 | 0,00 |
31.12. tarihinde yapılacak kayıt aşağıdaki gibi olmalıdır.
———————————————31.12————————————–
121 ALACAK SENETLERİ 49.305,15
101.01 10.634,01
101.03 9.333,85
101.04 29.337,29
Dönemsonu alınan çekler hesabının virmanı
———————————————————————————————
Yukarıda da bahsetmiş olduğumuz üzere dönemsonunda virmanlanan tutar ertesi yılın açılış bilançosunun ardından tekrar alınan çekler hesabına virmanlanmalıdır.
————————————————01.01————————————–
101.01 10.634,01
101.03 9.333,85
101.04 29.337,29
121 ALACAK SENETLERİ 49.305,15
Alınan çeklerin ilgili hesaba virmanı
———————————————————————————————-
DÖVİZLİ ALINAN ÇEKLER HESABININ DÖNEMSONU DEĞERLEME İŞLEMİ
İşletmede dövizli çek varsa, dönemsonunda dövizli çek miktarının doğruluğu tespit edilmelidir.
Vergi Usul Kanunu’nun 280’nci maddesinin uygulanmasında yabancı paraların değerlenmesinde kullanılacak kurlar Maliye Bakanlığınca tespit olunmaktadır.
Maliye Bakanlığınca açıklanacak yıl sonu kurları açıklandığı tarihte ayrıca duyurulacaktır. Açıklanacak kurlarla yapılacak değerleme sonucu, döviz kurunda meydana gelen farka göre aşağıdaki kayıtlar yapılır.
DÖVİZLİ ALINAN ÇEKLER HESABININ YIL SONU DEĞERLEMESİNDE KAMBİYO KARI OLUŞMASI
Dövizli çekler hesabının yıl sonu değerlemesinde kambiyo karı oluşmasıyla ilgili örnek aşağıdaki gibidir.
Uygulama: Rüzgar Ltd.Şti’nin 101 Alınan Çekler hesabının değerleme öncesi 4. dönem Alınan Çekler mizan dökümü aşağıdaki gibidir.
| Hesap kodu | Hesap adı | TRL Borç | TRL Alacak | TRL Borç bakiye |
| 101 | ALINAN ÇEKLER | 1.908.079,08 | 1.858.773,93 | 49.305,15 |
| 101.01 | TL Çekleri | 671.097,12 | 660.463,11 | 10.634,01 |
| 101.03 | Merkez Çekleri | 1.142.482,53 | 1.133.148,68 | 9.333,85 |
| 101.04 | Euro Çekleri | 94.499,43 | 65.162,14 | 29.337,29 |
| 101.05 | Dolar Çekleri | 6,30 | 6,30 | 0,00 |
Görüldüğü üzere şirketin Euro çeklerinin bakiyesi 29.337,29 TL’dir. Şirketin dövizli çeklerinin Euro tutarı 14.668,65 Euro’dur. 31.12. tarihindeki Euro kuru aşağıdaki gibidir;
1 Euro = 2,35 TL’dir. Böylece;
14.668,65 x 2,35 = 34.471,32 TL. Böylece şirketin 31.12. tarihinde Euro çeklerinin olması gereken TL karşılığı 29.337,29 TL değil 34.471,32 TL olacaktır. Dolayısıyla mizandaki alınan çeklerin Euro TL karşılığı ;
34.471,32 – 29.337,29 = 5.134,03 TL artacaktır. Bu da kambiyo karı demektir.
————————————————31.12.——————————————-
101.04 EURO ÇEKLERİ 5.134,03
646 KAMBİYO KARLARI 5.134,03
Alınan çekler hesabı 4. dönem değerleme kaydı
—————————————————————————————————–
DÖVİZLİ ALINAN ÇEKLER HESABININ YIL SONU DEĞERLEMESİNDE KAMBİYO ZARARI OLUŞMASI
Alınan çekler hesabının yıl sonu değerlemesinde kambiyo zararı oluşmasıyla ilgili örnek aşağıdaki gibidir.
Uygulama: Rüzgar Ltd.Şti’nin 101 Alınan çekler hesabının değerleme öncesi 4. dönem kasa mizan dökümü aşağıdaki gibidir.
| Hesap kodu | Hesap adı | TRL Borç | TRL Alacak | TRL Borç bakiye |
| 101 | ALINAN ÇEKLER | 1.908.079,08 | 1.858.773,93 | 49.305,15 |
| 101.01 | TL Çekleri | 671.097,12 | 660.463,11 | 10.634,01 |
| 101.03 | Merkez Çekleri | 1.142.482,53 | 1.133.148,68 | 9.333,85 |
| 101.04 | Euro Çekleri | 94.499,43 | 65.162,14 | 29.337,29 |
| 101.05 | Dolar Çekleri | 6,30 | 6,30 | 0,00 |
Görüldüğü üzere şirketin Euro alınan çekleri 29.337,29 TL’dir. Şirketin dövizli çeklerinin Euro tutarı 14.668,65 Euro’dur. 31.12. tarihindeki Euro kuru aşağıdaki gibidir;
1 Euro = 1,90 TL’dir. Böylece;
14.668,65 x 1,90 = 27.870,43 TL. Böylece şirketin 31.12. tarihinde Euro çeklerinin yıl sonu bakiyesinin TL karşılığı 29.337,29 TL değil 27.870,43 TL olacaktır. Dolayısıyla çeklerin değeri ;
29.337,29 – 27.870,43 = 1.466,86 TL azalacaktır. Bu da kambiyo zararı demektir.
————————————————31.12.——————————————-
656 KAMBİYO ZARARI 1.466,86
101.04 EURO ÇEKLERİ 1.466,86
Alınan çekler 4. dönem değerleme kaydı
—————————————————————————————————–
102 BANKALAR HESABININ DÖNEMSONU İŞLEMLERİ
VADELİ MEVDUAT HESAPLARININ DÖNEMSONU İŞLEMLERİ
Vergi Usul Kanunu’nun 281’inci maddesine göre; mevduat ve kredi
sözlesmelerine dayanan alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.
Uygulama: XYZ A.Ş’nin vadeli mevduat hesabının mizan detayı aşağıdaki gibidir.
| Hesap kodu | Hesap adı | TRL Borç | TRL Alacak | TRL Borç bakiye |
| 102 | BANKALAR | 2.686.899,23 | 2.431.278,39 | 255.620,84 |
| 102.01 | XXX Bankası-TL | 671.097,12 | 660.463,11 | 10.634,01 |
| 102.03 | XXX Bankası | 1.142.482,53 | 1.133.148,68 | 9.333,85 |
| 102.04 | XXX Bankası | 94.499,43 | 65.162,14 | 29.337,29 |
| 102.05 | YYY Bankası | 6,30 | 0,00 | 6,30 |
| 102.11 | YYY Bankası Vadeli | 375.663,46 | 292.257,71 | 83.405,75 |
| 102.12 | ZZZ Bankası Vadeli | 51.040,40 | 1.450,76 | 49.589,64 |
| 102.13 | KKK Bankası | 73.566,00 | 252,00 | 73.314,00 |
| Görüldüğü gibi XYZ A.Ş.’nin bankadaki vadeli mevduatlarının toplamı 132.995,39 TL’dir. Şirketin mevcut vergi usul kanunu ve tekdüzen uygulaması çerçevesinde | ||||||||
| Vadeli mevduatlar için oluşturduğu faiz tahakkuk tablosu aşağıdaki gibidir. | ||||||||
| VUK FAİZ | ||||||||
| Anapara | Başlangıç vade | 31.12.2017’ye kalan gün | Bitiş Vade | Toplam Gün | Vade sonu tutar | Faiz Oranı (%) | VUK Faizi | |
| 83.405,75 | 05.07.2017 | 179 | 04.03.2018 | 242 | 90.629,80 | 9 | 3.572,54 | |
| 49.589,64 | 19.10.2017 | 73 | 08.01.2018 | 81 | 51.707,98 | 11 | 1.081,99 | |
| 132.995,39 | 4.654,53 | |||||||
Vuk faizi şu şekilde hesaplanmıştır. Anapara x vadexfaiz/36.000 + (vade x faiz) Bu hesaplamaya göre şirket aşağıdaki faiz gelir tahakkuku kaydını yapması gerekmektedir.
| ——————————————-31.12.—- ——————————————- |
| 181 GELİR TAHAKKUKLARI 4.654,53 |
| 642 FAİZ GELİRLERİ 4.654,53 |
| ————————————————————————————————— |
DÖVİZLİ BANKALAR HESABININ DÖNEMSONU DEĞERLEME İŞLEMİ
İşletmede dövizli banka hesabı varsa, dönemsonunda dövizli banka bakiyesinin doğruluğu tespit edilmelidir.
Vergi Usul Kanunu’nun 280’nci maddesinin uygulanmasında yabancı paraların değerlenmesinde kullanılacak kurlar Maliye Bakanlığınca tespit olunmaktadır.
Maliye Bakanlığınca açıklanacak yıl sonu kurları açıklandığı tarihte ayrıca duyurulacaktır. Açıklanacak kurlarla yapılacak değerleme sonucu, döviz kurunda meydana gelen farka göre aşağıdaki kayıtlar yapılır.
MENKUL KIYMETLER HESABININ DÖNEMSONU İŞLEMLERİ
VUK’nun 279’uncu maddesi geregince, bir kısım menkul kıymetler borsa rayici, bir kısım menkul kıymetler alıs bedeli ile bir kısmı ise kar ilaveli alıs bedeliyle (kıst getiri ölçütü) degerlenmektedir.
Alıs Bedeli ile Degerlenecek Menkul Kıymetler
– Hisse senetleri
– Fon portföyünün en az % 51’i Türkiye’de kurulmus bulunan sirketlerin hisse
senetlerinden olusan yatırım fonu katılma belgeleri.
Hisse senetleri alısları dolayısıyla yüklenilen kur farkı ve faizler dogrudan gider yazılır.
Borsa Rayiciyle Degerlenecek Menkul Kıymetler
– Varlıga dayalı menkul kıymet, finansman bonoları,
– Devlet tahvili,
– Hazine bonosu,
– Gelir ortaklıgı senedi, özel sektör tahvili.
Yukarıda sayılan menkul kıymetlerin borsa rayicinin olmaması halinde veya borsa rayicinin muvazaalı bir sekilde oluştuğunun anlaşılması halinde bu kıymetler kıst getiri ölçütüyle değerlenecektir.
Kıst Getiri Ölçütüyle Degerlenecek Menkul Kıymetler
– Alış bedeli ile değerlenemeyen yatırım fonu katılma belgeleri,
– Eurobondlar.
Aşağıda bir menkul kıymet alısı ve dönem sonunda yapılacak degerleme
islemine iliskin bir muhasebe kaydı örnek olarak verilmistir.
Uygulama: Rüzgar Ltd.Şti, 01.01.2017 tarihinde birim fiyatı 2 TL’den 100.000 TL’lik B Tipi Likit Fon almıştır. 31.12.2017 tarihinde likit fonun birim fiyatı 2,30 TL olmuştur.
————————————————–01.01.2017———————————
111 ÖZEL KES.TAH.SEN.BON. 100.000
102 BANKALAR 100.000
B Tipi Likit Fon alım kaydı
————————————————————————————————–
31.12 tarihinde bir birim likit fon 2,30 TL olduğuna göre;
2,30 – 2,00 = 0,30 TL fon başına kar bulunmaktadır. Bu da toplamda;
100.000 x 0,30 = 30.000 TL kar demektir. Dolayısıyla 31.12. tarihinde dönem sonunda aşağıdaki kaydın yapılması gerekmektedir.
————————————————-31.12.2017————————————–
111 ÖZEL KES.TAH.SEN.BON. 30.000
642 FAİZ GELİRLERİ 30.000
Likit fon dönem sonu değerlemesi
Koray ATEŞ
E.Öğretim Görevlisi
KGK Bağımsız Denetçisi
Yazar